Асашёорюү гэрийнхэнтэйгээ баярлахаар болжээ

Мэргэжпийн сумо бөхийн 68 дахь их аварга Асашёорюү Д.Дагвадорж шинэ оныг эх орондоо, нутаг нэгтнүүдтэйгээ угтахаар шийджээ. Их аварга өнгөрсөн баасан гаригт 2008 оны сүүлчийн бэлтгэлээ хийсэн байна. Тэрбээр, "Дэваноуми" дэвжээнд, сэкиваки Точинадо, комүсүби Фүтэно зэрэг бөхчүүдтэй барилдахдаа 14 удаа ялсан гэнэ. Энэ оны бэлтгэлээ дуусгасан их аварга өнөөдрөөс нэгдүгээр сарын 2-ныг хүртэл амралт авчээ. Тиймээс Асашёорюү ирэх даваа гаригт нутагтаа ирэх юм байна.

Сумогийн 68 дахь их аварга Асашёорюү Дагвадорж өнөөдөр эх орондоо түр хугацаагаар ирж байна

Японы мэргэжлийн сумогийн 68 дахь их аварга, Монгол Улсын гавъяат тамирчин, Асашёорюү Давгадорж гэмтлийн улмаас мэргэжлийн сумогийн “Дээд” буюу “Макүүчи” зиндааны сүүлчийн хоёр башёд барилдаагүй билээ.Тохойны гэмтлээ Осака,Окинава мужид эмчлүүлж байсан их аварга,Асашёорюү Давгадорж богино хугацаагаар эх орондоо амрахаар өнөөдөр ирж байна. Их аварга Асашёорюү Давгадорж эх орондоо ирэхийн өмнө мэргэжлийн сумогийн
“Дэваноуми” дэвжээнд зочилж,дээд зиндааны Маэгишира цолто Точинонадо,Фүтэно зэрэг бөхчүүдтэй сорилт барилдаан хийж, бүх барилдаанд өрсөлдөгчөө ялсан байна.Эх орондоо байх үеэрээ их аварга,Асашёорюү Давгадорж хэд хэдэн шинэ жилийн сүлд модны наадамд оролцохын дээр их аваргын хувьд хамгийн том сүлд модны наадам нь “Асашёорюү сан”-гаас зохион байгуулах арга хэмжээ байх нь.Эх орондоо түр хугацаагаар ирж алжаалаа тайлсан сумогийн их аварга Асашёорюү Давгадорж ирэх оны 1-р сарын 2-ны өдөр Токиог зорьж,1-р сарын “Хацү” башё тэмцээнийхээ бэлтгэлийг эрчимжүүлэхээр төлөвлөж байна. 1-р сарын “Хацү” башё тэмцээн 1-р сарын 4-ний өдөр эхэлнэ

Их аварга Асашёорюү Давгадорж Английн алдарт хөл бөмбөгчин Уэйн Рунигийн гарын үсэг бүхий өмсгөлийг дурсгал болгон авсан

Японы мэргэжлийн сумогийн 21-р зууны хамгийн өндөр цолтой бөх, их аварга, Монгол Улсын гавъяат тамирчин Асашёорюү Давгадорж өөрийн хөл бөмбөгийн цуглуулгандаа бас нэгэн дурсгалтай зүйл нэмлээ. Их аварга Асашёорюү Давгадорж энэ долоо хоногийн эхээр Английн алдарт хөл бөмбөгчин Уэйн Рунигийн гарын үсэг бүхий өмсгөлийг цуглуулгандаа байрлуулсан байна. “Эзэн хааны цом”-ыг 22 удаа хүртээд буй их аварга Асашёорюү хөл бөмбөгчин Руниг энэ долоо хоногт дэлхийн шилдэг баг “Манчестер Юнайтед”-ынхаа бүрэлдэхүүнд орж,клубүүдийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцохоор Япон улсад ирэх үеэр нь уулзаж амжаагүй байна. Учир нь их аварга,Асашёорюү Давгадорж сумочдын хамт Окинава мужид үзүүлэх барилдаанд оролцож байжээ. Уэйн Руни клубүүдийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний шигшээ тэмцээнд Мексикийн “Пачука” багийн эсрэг тоглохдоо хожлын бөмбөгийг оруулжээ. Хэдийгээр уулзаагүй ч, их аварга, Асашёорюү Давгадорж танилаараа дамжуулан илгээсэн өмсгөлийг нь талархалтай хүлээн авснаа хөл бөмбөгчин Уэйн Рунид утсаар мэдэгджээ. Их аварга, Асашёорюү Давгадоржийн цуглуулгад хөл бөмбөгийн Бразилийн шигшээ болон Италийн “Милан” багийн тоглогч Кака, Английн Дэвид Бекхэм, Францын Зенедин Зидан нарын гарын үсэг бүхий өмсгөлүүд бас байдаг гэнэ лээ.

Makuuchi January Banzuke

East		West
Hakuho Miyagino Beya	Yokozuna	Asashoryu Takasago Beya
Kotomitsuki Sadogatake Beya	ozeki	Chiyotaikai Kokonoe Beya
Kotooshu Sadogatake Beya	ozeki	Kaio Tomozuna Beya
Harumafuji Isegahama Beya	ozeki
Baruto Onoe Beya	sekiwake	Aminishiki Isegahama Beya
Kisenosato Naruto Beya	komusubi	Toyonoshima Tokitsukaze Beya
Kotoshogiku Sadogatake Beya	Maegashira #1	Kyokutenho Oshima Beya
Miyabiyama Musashigawa Beya	Maegashira #2	Yoshikaze Oguruma Beya
Takekaze Oguruma Beya	Maegashira #3	Goeido Sakaigawa Beya
Wakanosato Naruto Beya	Maegashira #4	Kokkai Oitekaze Beya
Futeno Dewanoumi Beya	Maegashira #5	Takamisakari Azumazeki Beya
Bushuyama Musashigawa Beya	Maegashira #6	Aran Mihogaseki Beya
Hokutoriki Hakkaku Beya	Maegashira #7	Dejima Musashigawa Beya
Asasekiryu Takasago Beya	Maegashira #8	Kakuryu Izutsu Beya
Tosanoumi Isenoumi Beya	Maegashira #9	Chiyohakuho Kokonoe Beya
Tokitenku Tokitsukaze Beya	Maegashira #10	Tochinonada Kasugano Beya
Iwakiyama Sakaigawa Beya	Maegashira #11	Tochinoshin Kasugano Beya
Tochiozan Kasugano Beya	Maegashira #12	Kakizoe Musashigawa Beya
Tamawashi Kataonami Beya	Maegashira #13	Koryu Hanakago Beya
Toyohibiki Sakaigawa Beya	Maegashira #14	Masatsukasa Irumagawa Beya
Tamanoshima Kataonami Beya	Maegashira #15	Yamamotoyama Onoe Beya
Homasho Shikoroyama Beya	Maegashira #16

Японы мэргэжлийн сумо бөхийн холбооноос нэгдүгээр сарын 11-нд эхлэх хацү башёгийн бөхчүүдийн чансааны жагсаалт буюу банцүкэг албан ёсоор гаргалаа. Энэ удаагийн бөхчүүдийн чансааны жагсаалтад нэгэн томоохон өөрчлөлт гарсан нь Монголын сумоч Харумафүжи Д.Бямбадорж озэки цол хүртсэн учир макүүчи дэвжээнд нийт таван озэки цолтой бөх хүч үзэх болж байна. Түүнчлэн манай их аварга Асашёорюү Д.Дагвадорж хоёр башё өнжсөний эцэст хацү башёд зодоглох болсон бөгөөд өнгөрсөн башёд маэгаширагийн зургаагаас босч барилдсан Кёкүтэнхо Н.Цэвэгням энэ удаад маэгаширагийн нэгд бичигджээ.

Батмөнхийн Энхбат 旭天山 武 Kyokutenzan Takeshi

Kyokutenzan Takeshi (born August 4, 1973 as Batmönkhiin Enkhbat, Mongolian: Батмөнхийн Энхбат) is a former professional sumo wrestler from Ulan Bator, Mongolia, one of the first Mongolians to join the sport in Japan. In 2005, he obtained Japanese citizenship, but he has now moved to Germany to run a business.Kyokutenzan joined sumo in March 1992 at the same time as his more famous Mongolian colleagues Kyokushūzan and Kyokutenhō, but unlike them he never reached sekitori status. He served as a tsukebito, or personal attendant, to Kyokutenhō. During his early days in sumo, when five of the six Mongolians in Oshima stable ran away and sought refuge in the Mongolian embassy, Kyokutenzan was the only one who remained, and he persuaded his countrymen to return.
During the January 2007 tournament Kyokutenzan attracted criticism over the amount of time he was spending in the two dressing rooms in which the wrestlers prepare for their bouts. He was interviewed by the Japan Sumo Association as part of their investigation of alleged match-fixing involving Yokozuna Asashōryū.[1] Kyokutenzan responded by saying he was just giving advice to Mongolian junior wrestlers, declaring, "I have never known of any match-fixing."[1]
Kyokutenzan retired from professional sumo at the end of the 2007 Kyushu basho. His retirement ceremony was held in December with Hakuho and Asashoryu amongst the attendees as well as Kyokushuzan and Kyokutenho.[2] Kyuokutenzan moved to Germany with his wife, who he had married in July 2007, to start a business. [3] His first child, a girl, was born in May 2008.

Personal information

Birth name
Batmönkhiin Enkhbat
Date of birth
August 4,
1973 (1973-08-04)
Place of birth
Ulaanbaatar, Mongolia
Height
1.89 m
(6 ft 2+1⁄2 in)
Weight
102 kg
(220 lb)
Career*
Heya
Ōshima
Record
337-321-0
Debut
March,
1992
Highest rank
Makushita 13 (July, 2004)
Retired
November,
2007
* Career information is correct as of November 2007.

СУМОЧИД ИРЭХ ЖИЛ ЛОНДОНГ ЗОРИХ ТӨЛӨВЛӨГӨӨГӨӨ ЦУЦАЛЛАА

Манай улсад 2008 оны зун хүрэлцэн ирж, "Монгол жюнгё"-д оролцсон Японы мэргэжлийн сумо бөхийн сумочид ирэх жилийн намар Лондонд очихоор төлөвлөөд байсан бөгөөд санхүүгийн байдлаас болж энэ төлөвлөгөө хойшлогдож байгаа юм байна.
Лондонгийн Темза мөрний эргээр зугаалж, Тауэрын гүүрээр алхах төлөвлөгөөтэй байсан сумочид ирэх 2009 оны арваннэгдүгээр сарын 7-11-ний өдрүүдэд зохион явуулах сумогийн үзүүлэх тоглолт нь санхүүгийн хямралаас үүдэн хойшилж байгаа тухай Сумо бөхийн холбоо мэдэгдлээ.
Учир нь Японы үндэсний валютын ханш өссөн нь шууд нөлөөлжээ. Өнөөгийн ханшаар хоёр сая 300 мянган ам.доллар шардлагатай болсон нь ийм хүндрэл учруулсан байна.
Дашрамд сонирхуулахад, 1991 онд Японы мэргэжлийн сумо бөхийн холбоо Лондонд үзүүлэх тоглолт зохиож байжээ.

Мэргэжлийн сүмогийн 2008 оны онцлох үйл явдал

Японы мэргэжлийн сүмогийн түүхэнд өмнө нь гарч байгаагүй олон сонирхолтой үйл явлал энэ жил болж өнгөрсөн. Монголчуудын шимтэн үзлэг сүмочид маань багагүй хэрэг төвөг тарьж, хэрүүл шуугиан дэгдэн, шүүх зарга дээрээ тулав. Гэхдээ бүх зүйл тийм ч хар бараан байсангүй. Ингээд хамгийн дуулиантай үйл явдлаас тоймлон хүргэе.

Асашёорюү, Хакүхо нарын ёс бус авир
Нацү башёгийн сүүлчийн өдөр хаалтын барилдаанд боссон Асашёорюү, Хакүхо нар дэвжээн дээр ёс бус авир гаргаж, олныг цочирдуулсан билээ. Ёкозүнагийн хяналтын зөвлөлийн гишүүд энэ үйлдлийг нь "Эртний түүхт сүмо бөхийн нэр хүндийг унагаасан тэднийг хатуу шийтгэх хэрэгтэй" гэсэн байр суурьтай байсан. Гэхдээ Сүмогийн холбооны тэргүүн Китаноүми Асашёорюүг өмөөрч, Хакүхог буруутгасан юм. Тэрээр "Нэгэнт хүч, чадлаа шавхан барилдаад дийлээгүй л бол ялагчийн өмнө хүлцэнгүй байх нь сүмогийн нэг зарчим. Энэхүү үүссэн нөхцөл байдлын бүх хариуцлагыг Хакүхо ганцаараа үүрэх ёстой" хэмээсэн юм. Энэ үйлдлээрээ хоёр аварга анх удаа хар амжилтын дансанд бүртгэгдсэн.

Асашёорюү домогт аваргуудын нэг Таканоханатай зэрэгцэв
Зүүн, баруун жигүүрийг магнайлан боссон монгол аваргууд хоёр дахь башё буюу харуд мөн л дараалан хэн давсан нь түрүүлэх нөхцөлтэйгөөр барилдсан. Сүмогийн түүхэнд ховор тохиодог ёкозүна цолтнууд сүүлийн өдөр ижил даваатай боссон үзэгдэл ийнхүү 2008 оны эхний хоёр тэмцээнд дараалан гарсан юм. Гэхдээ энэ башёд ёкозүна Асашёорюү 22 дахь түрүүгээ авсан. Энэ түрүүг авснаар тэрээр Японы домогт аваргуудын нэг Таканоханатай зэрэгцэж, бүх үеийн түүхийн IҮ байрыг хуваах болсон юм.

Тоёозакүра, Магаки нарт өгсөн анхааруулга
Өнгөрсөн оны зургадугаар сард "Токицүказэ" дэвжээний залуу бөх бэлтгэлийн үеэр дарамт, зодуурыг даалгүй амиа алдсан нь сүмогийн ертөнцийг цочроосон гэхэд болно. Үүний дараахан Магаки ояката жониданд хүч үзэж буй шавиа эхний барилдаандаа ялагдчихаад ирэхэд нь бейсболын цохиураар нүд рүү нь цохиж, маргааш өглөө нь хэт их ачаалалтай бэлтгэл хийлгэж дарамталсан нь тодорхой болсон. Мөн Тоёозакүра дэвжээнийхээ жонокүчигийн бөхийг саваагаар толгой руу нь цохиж, үүний улмаас нөгөө сүмоч нь найман оёдол тавиулсан нь илэрсэн юм. Тиймээс тэдэнд сүмогийн холбооноос хатуу анхааруулга өгсөн юм.

Хакүход олон шинэ амжилт бэлэглэсэн нагоя башё
Нагояд түрүүлж үзээгүй байсан ёкозүна Хакүхо башёгийн 13 дахь өдөр түрүүлэх болзлоо хангасан юм. Мөн Хакүхо мэргэжлийн сүмогийн жилийн бүх тэмцээнд түрүүлсэн арав дахь бөх болов. Өнгөрсөн жил дөнгөж мэндэлсэн охиндоо зориулж тавдугаар сарын барилдаанд уналгүй түрүүлж байсан Хакүхо энэ удаа ч хоёр дахь хүүхдээ төрөхийн өмнөхөн дахин төгс амжилт үзүүлсэн нь энэ юм. Ийнхүү нагоя башё, Хакүход олон шинэ амжилт бэлэглэсэн.

Ваканохогийн худал гүтгэлэг
Сүмогийн бараг бүх барилдааны үр дүнг урьдчилан, тохиролцдог, өөрөө ч найраанд оролцож байснаа өгүүлж байсан Ваканохо өнгөрсөн арваннэгдүгээр сарын 27-нд энэ бүхэн худлаа яриа байсан хэмээн мэдэгдсэн билээ. Хар тамхи хадгалсан, хэрэглэсэн гэх хэргээр их сүмогоос хөөгдсөн тэрээр хөндлөнгийн нэгний ятгалгад орж энэ бүгдийг ярьснаа хүлээсэн юм. Мөн өөрийг нь хатгасан тэр хүнээс 2,5 сая иен авсан гэдгээ ч хүлээн зөвшөөрсөн. Тэрээр ингэх болсон шалтгаанаа тайлбарлахдаа, "Сүмогоос хөөгдсөн хүнд үед минь тэр хүн ирж үг зааж өгөөд хэрэв ингэж яривал чи удахгүй сүмодоо эргэж орно гэсэн. Энэ бүгдийг би дахин сүмод барилдахын төлөө л хийсэн. Худал гүтгэлэг хийж, нэр хүндэд нь халдсаныхаа төлөө бүх сүмочдоос уучлал гуйж байна" гэж байсан юм.

Китаноүми ерөнхийлөгчөөсөө мултарсан
Нэг жилийн дотор нэг ояката, гурван сүмоч тэр тусмаа цолтой бөхчүүдээ ажлаас нь халж байсан түүх сүмод үгүй. Рохо, Хакүрозан нарыг Сүмо бөхийн холбооноос хөөж, холбооны тэргүүн Китаноүмиг огцруулсанаар энэ түүх бий болов. Китаноүмиг ерөнхийлөгчөөс нь болиулсан ч удирдах зөвлөлд үлдээж чадсан юм. Гэвч сарын нэг сая 800 мянган иенийн цалин нь хэвээр, харин тусгай хангамж болох 50 мянган иен л үгүй болжээ. Харин элдэв асуудал шийдэхэд оролцох эрх, нөлөө нь багассан.

Их аварга Асашёорюүгийн байцаалт
Долоо хоног тутмын "Шюүкан гэндай" сэтгүүл мэргэжлийн сүмод даваа наймаалцах явдал газар авсан хэмээн нэг бус удаа нийтлэл гаргасан. Тус сэтгүүлийн нийтлэлтэй холбогдуулан Японы сүмогийн холбоо нэр нь дурдагдсан 32 хүнээс байцаалт аваад, найраа байхгүй гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн учир сэтгүүлийн газрыг хуулийн байгууллагад шилжүүлсэн юм. Токио хотын мөрдөн байцаах газраас сүмочид болон холбооны холбогдох хүмүүсээс байцаалт авахдаа нийтлэлийн гол баатар болсон ёкозүна Асашёорюүгаас ч байцаалт авсан юм. Энэхүү байцаалтыг Японы өдөр тутмын хэвлэлүүд үг, үсгийн зөрүүгүй буулган хэвлэсэн байв. 50-иад минут үргэлжилсэн байцаалтын туршид ёкозүна Асашёорюү сүмо дахь найрааг үгүйсгэж, өөрөө ийм хэрэгт орооцолдож байгаагүйгээ баталсан.

Хамгийн өндөр зэрэгтэй шүүгч тэтгэвэрт гарав
Мэргэжлийн сүмогийн хамгийн өндөр зэрэгтэй шүүгч Кимүра Жёоносүкэгийн 65 насны ой энэ жил тохиов. Их сүмод 65 нас хүрвэл тэтгэвэрт гардаг аж. Кимүра шүүгчийн хүндэтгэлийн ёслолд Японы сүмогийн холбооны тэргүүн Китаноүми, ёкозүна Хакүхо нарын 300 гаруй хүн оролцсон. Тэрээр "52 жил сүмогийн ертөнцөд ажиллаж хөдөлмөрлөлөө. Харин тэтгэвэрт гарахынхаа өмнөхөн хоёр монгол аварга сүүлчийн өдөр тэнцүү даваатай түрүү булаацалдахыг хоёр башё дараалан харсан нь тун завшаант хэрэг боллоо. Хамгийн сэтгэл догдлуулсан мөчүүд сүмо дахь амьдралын минь төгсгөлд ирсэнд таатай байна" хэмээн ярьсан байдаг.

Сүмогийн холбооны хүнд цохилт
Залуу гарьд хэмээн нэрлэгдэж, ирээдүйн арслан хэмээн цоллуулж байсан маэгаширагийн манлай бөх Оросын Ваканохо хар тамхи хэрэглэсэн, хадгалсан хэргээр цагдаагийн газарт баривчлагдсанаар Сүмогийн холбоо хүнд цохилтод орсон гэхэд болох юм. Залуу бөхийн үхэл, шинэ бөхчүүдийг дэглэх гээд сүүлийн нэг жилийн турш шүүмжлэлээс салаагүй байсан Сүмогийн холбоо Боловсролын Яамны шахалтаар холбоондоо Хэрэг зөрчил гарахаас сэргийлэх хороо гэгчийг байгуулсан юм. Энэхүү хороонд нь сүмотой ямар ч холбоогүй өөр мэргэжлийн хүмүүс орсон. Учир нь, гадны хяналт байхгүй бол сүмо холбоон дотроо ялзраад дуусах нь гэж Боловсролын яам үзсэн болохоор ийм алхамд хүрсэн юм.

Ама Озэки болов
Кюүшюү башёд 13 даваа авч Озэки цолны болзлоо давуулан биелүүлсэн Ама Д.Бямбадорж уран барилдааны шагналыг ч мөн хүртсэн. Амаг болзолт даваандаа хүрээгүй байхад л "Исэгахама"-гийн дэмжигчдийн нийгэмлэг аль хэдийнэ Озэки цолны баяр тэмдэглэх газраа товлосон байсан юм. Озэки цол олгох ёслол Амагийн харьяалагддаг "Исэгахама" дэвжээнд болсон. Уг ёслолд Мэргэжлийн сүмо бөхийн холбооны удирдлагуудаас гадна дэвжээний ояката, Ама буюу Асахифүжи болон түүний гэргий, бусад бөхчүүд оролцсон юм. Харьяалагддаг дэвжээгээ нэгэн гэр бүл гэж үздэг сүмо бөхийн ёсоор тухайн дэвжээний бөх цол нэмэхэд дэвжээний эзэн болон түүний эхнэр хоёр заавал байх ёстой юм билээ.

Сумо тайлбарлагч Д.Төмөрбаатар: Монголын сумочид японд очоод эзлэн түрэмгийлж байгаа гэдэг үгийг хэлмээргүй байна

Японы мэргэжлийн сумогийн ертөнцөд Монгол бөхчүүд цахиур хагалж бид тэднээрээ бахархах болсоор багагүй хугацаа өнгөрч байна. Гэхдээ зүлэг ногоон дэвжээнээ эр бяраа уралдуулдаг үндэсний бөхөө дээдэлж ирсэн Монголчууд бид эхэндээ сумо бөхийг ойлгохгүй "Бөх юм уу биш юм уу. Хэдэн шалдан хүн ноцолдоод байх юм" гэж үл ойшоох аястай байсан нь яах аргагүй үнэн. Тэгвэл Монгол-Япон хоёр орны гадаад харилцааг өргөжин тэлэхэд онцгой хувь нэмэр оруулсан сумо бөхийг хэн хүний анхаарлын төвд авчирахад ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн эрхэм бол та бидний сумо тайлбарлагч гэдгээр нь андахгүй таних Д.Төмөрбаатар юм.

-11 сарын башё эхэлсэн болохоор та ч цаг наргүй явж байгаа байх. Сумо гэдэг ертөнцийг Монголчууддаа илүү ойлгомжтойгоор хүргэж таниулахад таны үүрэг нөлөө их байсан. Тэгэхээр эндээс яриагаа эхлэх үү?
-Хэдэн жилийн өмнө бол манайхан сумо гэхээр ойлгодог ч үгүй байлаа. Энэ чинь барилдаан юм уу юу юм бэ. Эсвэл хэдэн шалдан эрчүүд л ноцолдоод байгаа юм биш үү гэдэг байсан бол. Одоо их өөрөөр хардаг болсон. Эхний үед бол тэнд барилдаж байгаа манай Монгол залуучууд Япончуудыг дийлээд өгөөсэй, монгол хүний чадлыг ид хавыг харуулаасай гэдэг байсан бол өнөөдөр, сумог бөх, соёл гэдэг утгаар нь ойлгодог болжээ. Үүнд би их баяртай байдаг. Сая 8-р сард Монголд Жингё гэж нэрлэдэг тойргийн барилдаан боллоо. Энэ барилдаан дээр монголчууд тухайлбал манай хоёр ёкозүна гэхээс илүү Японы Кайог их хөгжөөн дэмжиж, түүнд их талархал илэрхийлж байсан. Энэ юуг илэрхийлж байна вэ гэхээр сумо гэдэг бөхийг, соёлыг ойлгоод тэр барилдаж байгаа бөхчүүдээс өөр өөрийн бөхтэй болчихсон мэдрэмж, таашаалыг нь илэрхийлж байна гэсэн үг.

Аль болохоор бодитой байдлыг үзэгчиддээ ойлгуулах нь миний бас зорилго ч гэх юм уу даа. Японы бөхчүүд ч бай, манай бөхчүүд ч бай жаахан сахилга бат алддаг ч юм уу эсвэл үл ойлгогдох байдал гарах юм бол тэрийг нь ч гэсэн бодит байдлаар нь хүргэх юмсан гэж боддог. Хоёрдугаарт сумо гэдэг бол Япон үндэстний бий болгосон их том соёл юмаа. Хаана ч байхгүй өвөрмөц ёс зүй, дүрэм энд харагдаж байна аа. Эндээс манайхан ойлгож аваасай ойлгож авсныхаа үндсэн дээр тэр Япончуудтай харьцаж, Япончуудын соёлоос суралцаасай. Өөрсдийгөө харьцуулж хараасай гэж бодож тайлбарладаг л даа. Миний хувьд өөрөө Япон хэлийг бага сага эзэмшээд, Япончуудын талаар судалгаа хийж, ном сонин орчуулдагийн хувьд, мөн өөрийн үзсэн харснаа эх орон нэгтнүүддээ хүргэчих юмсан гэж бодож хичээж явдаг. Сумогийн тэмцээнийг тайлбарлах явцад их том боломж бас гарч ирж байгаад их баяртай байдаг. Миний тайлбарыг олон хүмүүс сонсоод, олон зүйл ойлгож авлаа, баярлалаа гэж хэлдэгт би их урамшиж явдаг.

-Япончуудын дунд харийнхан үндэсний спортод түрэмгийлж байгаад ихэд эгдүүцэж байгаа нь цухалздаг болсоор удлаа?
-Манай бөхчүүд тэдний бөхөөр барилдаад, түрэмгийлээд, эзлээд авлаа гэдэг үг хэрэглэмээргүй байна. Монголчууд сайн барилдаж үнэхээр гайхалтай амжилт гаргаж байгаа юу гэвэл гаргаж байгаа. Энэ хэмжээгээр Монгол Японы соёлын харилцаа сайжирч байна. Монголчууд бид ч их юм ойлгож байна. Эд материалын хувьд ч, сэтгэл санааны хувьд ч гэсэн Япончууд яг одоо харийнхан, гадны бөхчүүд ирээд сумогийнх нь хамаг том цолыг аваад, рекордыг нь эвдээд, голлох байр суурь эзэлж байгаад таагүй хүлээж авч, янз бүрээр хандаж байгаа юу гэвэл байгаа. Гэхдээ би үүнийг хэлэхийн өмнө бас нэг зүйлийг онцолж хэлмээр байна. Юу гэвэл өндөр соёл хөгжилд хүрсэн ард түмэн гэдэг бол аргагүй л өргөн хэмжээнд сэтгэдэг. Ялангуяа Япончууд их өргөн хэмжээнд сэтгэдэг. Аливаа ажил үйлсэд их алсын хараатай хөдөлдөг. Одоо жудо гэж спорт байна. Жудо бол Япон үндэсний бөх. Гэхдээ одоо дэлхий нийтийн спорт болчихсон шүү дээ.

Тэгэхээр жудог өөрсдөө ингэж тараагаад, яг тэмцээн уралдаанд бол өөрсдөө тэргүүлэх байр суурьтай биш болсон. Тэглээ гээд Япончууд хоосроод, үгүйрээд болохоо байчихсан юм байхгүй. Харин эсрэгээрээ энэ соёлоор дамжуулаад өөрийнхөө бодол сэтгэлгээ өөрийнхөө соёл, өөртэйгээ яаж харьцахыг дэлхий ертөнцөд зааж байгаа гэж хэлж болно. Тийм учраас их явцуурахгүй. Одоо сүүлийн үед гадны орны бөхчүүд ялангуяа. Монголчууд голлох байр суурийг эзлээд байгаад их шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Гэхдээ их шүүмжлэлтэй хандахдаа яаж ханддаг вэ гэхээр хоёр янзын юм ажиглагддаг. Нэгдүгээрт өөрсөддөө их шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Бид өөрсдөө яагаад бөхөө бэлтгэж гаргаагүй юм бэ гэдгээ бодох хэрэгтэй гэж байгаа. Хоёрдугаарт хэрвээ гадаадын бөхчүүд ингэж барилдаж байгаа юм бол энэ бөхчүүд Япон үндэстний ёс жаягаар нь барилдах ёстой. Япон хүн болж хувираад, өөрөө сэтгэлээрээ барилдах ёстой. Тэр нь дутуу байгаад сумогийн холбооныхон буруутай гэсэн асуудал тавьж байгаа. Түүнээс биш голлох байр сууриа алдчихлаа. Одоо яанаа гээд харамлаад байгаа юм байхгүй. Гэхдээ мэдээж Япон хүн өөрөө Японыхоо сумод аварга болоод байж байвал тэд нарт таатай шүү дээ. Ийм зүйлийг л би хэлэх байна.

-Сая сумочид хар тамхины хэрэг мандуулсантай холбоотойгоор Асашёорюүг шүүхэд найрааны асуудлаар дуудаж байцаасан. Тэрнээс өмнө аваргыг хөл бөмбөг тоглосон асуудлаар гэрийн хорионд байлгасан. Монголчууд их таагүй хандсан. Харин таны зүгээс үүнд ямар дүгнэлтийг хийж байна?
-Хар тамхи, найраа хоёр бол ондоо. Тэрийг ялгаж ойлгоорой. Ухаандаа даваа худалдаж авах тухай найраа гэж ярьж байгааг өргөн утгаар ойлгох хэрэгтэй. Манай залуучууд гараад байгаа болохоор тэрийг илүү тусгаж аваад байгаа байхгүй юу. Ер нь бүх бөхчүүд энд дуудагдаж асуугдаж байгаа. Энэ бол Японы сумогийн холбооны үйл ажиллагаатай холбоотой асуудал. Тэрнээс Монгол бөхчүүдэд илүү хатуурхаад байгаа юм ерөөсөө байхгүй. Ер нь Япон гэдэг маш том зах зээл. Бид бол их жижигхэн зах зээл шүү дээ. Ний нуугүй хэлэхэд Японы сумогийн холбоотой холбоотойгоор ч бай үгүй ч бай ямар нэгэн асуудлыг худлаа гаргаж тавихад тэр зах зээл тэр чигээрээ хөдөлж байгаа байхгүй юу. Зах зээл хөдөлнө гэдэг чинь мөнгө урсаж байна.

Энэ урсаж байгаа мөнгө бол Японы Сумогийн Холбоонд эерэгээр ч, сөргөөр ч нөлөөлж байна. Японы хэвлэлийн зах зээл дээр ч гэсэн эерэгээр, сөргөөр нөлөөлж хөдөлгөөнд орж байгаа байхгүй юу. Яг тийм байдлаар яриа хөөрөө бол байдаг. Ингэж барилддаг гэнэ, тэгж даваа худалдаж авдаг гэнэ гэх зэрэг яриа бол байдаг. Үүнийг бол хэн ч баталж чадахгүй. Батлагдах үндэс ч байхгүй юм шиг. Ийм яриа хөөрөө олон жилийн туршид байсан. Тэгэхээр би Монгол бөхчүүдтэй холбоотойгоор ингэж гаргаж тавьж байгаа юм биш шүү гэдгийг хэлмээр байна. Хоёрдугаарт, хар тамхины асуудал бол шал ондоо. Оросын бөхчүүд бол хар тамхитай холбогдсон. Япончууд нэлэнхүйдээ үүнийг маш сэтгэл дундуур хүлээж авч байгаа. Ямар ч байсан таслан зогсоох ёстой. Энэ Оросын бөхчүүдийг хөөгдсөн асуудлыг зөв гэж үзэж байгаа.

-Асашёорюүг гэрийн хорионд байсан үеийн тухайд?
-Японы сумогийн холбоо, сумогийн ертөнц бол уламжлалыг их хатуу баримталдаг. Тэр нь явсаар байгаад хаалттай байгууллага болчихсон. Тэгээд тэр авч байгаа арга хэмжээ нь хүртэл дундад зууны үед авч байсан арга хэмжээ ч байдаг юм уу. Үүнийг Япончуудын зарим нь их зөв, цаашид хадгалж явах ёстой гэдэг. Зарим нь өөрчлөх ёстой юм яригддаг. Асашёорюүгийн хувьд бол ний нуугүй хэлэхэд авсан арга хэмжээ нь хатуухан болчихсон л доо. Гэхдээ яг Асашёорюүд зориулаад ийм арга хэмжээг авсан юм биш. Өөр хүн бас л иймэрхүү юманд холбогдсон бол яг л тийм арга хэмжээ авах байсан болов уу гэж бодож байгаа. Монголчууд бид нэг юмыг ойлгомоор байна. Бид дотооддоо ч гэсэн ямар нэг асуудлыг их дэлгэдэг. Намайг л ингээд эсвэл тэрийг л тэгээд гэдэг ч юм уу. Гэтэл ямар нэг зүйл дээр тэгж бодогдсон ч гэсэн тэвчиж өнгөрөөгөөд явчих л хэрэгтэй үе бас байна. Тэгтэл бүр дэвэргээд манай Асашёорюүг сүйд хийх гээд байна гэж дэвэргээд байдаг. Гэтэл бас тэндээс чинь ойлгоод авчихаар юм байна. Өөр юм ярьчихмаар ч юм байдаг. Тэгтэл тэрийгээ хэлж өгдөггүй. Үүн дээр бид анхаарах хэрэгтэй гэж боддог.

-Башёгийн үеэр Японд очихдоо сумочидтой нь Япон Монголгүй л дотносоно биз?
-Би сүүлийн үед ховор очдог болсон. Хоёрдугаарт тэр бөхчүүд чинь намайг мэдэхгүй. Би чинь тэнд очиход зүгээр л гадаадын хүн шүү дээ. Сумо үзэж байгаа Монгол хүмүүс л намайг танина уу гэхээс Монголын сумоч намайг танихгүй. Гадаадын сумоч танихгүй. Тэнд хутгалдах ямар ч юм байхгүй. Бараг би үзэх гэж очоод нэг захад нь зогсож байгаад үзчихээд гарна уу гэхээс биш өөр юм байхгүй.

-Ингэхэд та яаж яваад Япон гэдэг гүрэнтэй холбогдчихсон хүн бэ?
-Би Япон хэлний ангид суралцаад, Япон хэл бага сага мэддэг болсон. Ер нь Японыг судлаад сүйд болоод байсан юм байхгүй. Эрдмийн зэрэг цол байхгүй. Нэг сонины хүн надаар баахан Японы тухай яриулчихаад "Та бараг судлаач юм байна ш дээ" гээд судлаач гээд биччихсэн. Тэрнээс хойш хүмүүс судлаач гэж яриад, өөрөө ч сүүлдээ тэрэндээ итгээд их гоё юм шиг хүлээн зөвшөөрөөд. Судлаач Төмөрбаатар гуай мөн үү гэхээр тийм байна гэж ярьдаг болчихсон(инээв). Тийм л юм.

Миний ярьдаг бичдэг юм уу гэвэл Япончууд яагаад ийм мундаг хөгжилтэй болчихов. Яагаад ингэж сайхан амьдраад байна. Газар нутаг байхгүй. Газрын баялаг байхгүй. Тэгсэн мөртлөө эдийн засгаар ч юм уу харилцаагаараа дэлхийд хэнийг ч даваад гарчихдаг байхгүй юу. Үүний учир нь хаана байгааг олох юмсан. Тэрийг нь олоод Монголчууддаа танилцуулах юмсан гэсэн зорилгоор юм уншдаг л даа. Одоо бид Япончуудаас мөнгө төгрөг зээлээд, тусламж аваад, трактор авсан ч зээлсэн мөнгө нь дуусаад, хүлээж авсан техник нь эвдрээд л, дахиад гуйх дахиад зээлэх асуудал босч ирдэг. Үргэлж ингэмээргүй байна аа. Яаж ингэж мөнгө зээлдүүлдэг орон болсон юм бэ гэдгийг нь суралцаасай гэж боддог юм. Тийм ч учраас уншиж харсаар байгаад л бага сага юм мэддэг болсон. Тэрийгээ жаахан бичдэг. Ийм л учиртай юм л даа.

-Япончууд бол асар ажил хэрэгч ард түмэн. Таны хувьд манай хоёр орны хөгжил газар тэнгэр шиг л ялгаатай нь илүүтэй мэдрэгддэг биз? Манай төр засаг ч юун ард түмний амьдрал манатай нэг л суудлаа олохгүй байгаатай харьцуулахад амаргүй л дээ?
-Юуны өмнө Япончуудын юунаас нь суралцмаар юм, юу нь илүү их гайхмаар байна вэ гэдэг дээр нэг юм хэлье л дээ. Нэг л юмыг би одоо цагийн Монголчуудад зориулж хэлмээр байна. Тэнд жижигхэн газар нутаг дээр 127 сая гаруй хүн амьдарч байна. . Харин бид ийм өргөн уудам нутаг дээр 2 сая 600 мянгуулаа л амьдарч байгаа. Хараад байхад манай хөгжлийн гол саад нь бие биедээ тээг болж байна. Тэгэхэд тэнд тэр олон хүн ерөөсөө нэг нэгэндээ саад болохгүй сайхан амьдраад байна. Бид чинь машинтай ч бай явган ч бай бие биедээ саад болдог. Энэ өргөн уудам нутаг дээр байж. Япончуудын маш том давуу тал нь юу вэ гэхээр нийгмээрээ их олон хүн нэг дор их зөв амьдарч чаддаг. Бараг л би таньд яавал саад болохгүй амьдрах вэ гэдгээ хажуугийнхаа хүнээс асууж амьдардаг гэж болно. Манайх бол эсрэгээр бараг санаатай ч юм шиг. Яавал би хамгийн түрүүнд өөрийнхөө юмыг бүтээж, сайхан амьдарч тэрэнд саад болох вэ гэдгийг түрүүнд тавьдаг.

Ерөөсөө гол ялгаа энд л байна. Үүнийг дэлгэрүүлээд ярьвал маш их юм ярьж болно л доо. Түрүүн өөрөө улс төрийн талаар асуулаа. Төр засаг нийгмээ яаж авч явж байгааг асуулаа. Японд бол яах арга байхгүй улс төр нь өндөр ёс зүйтэй. Улс төр нь өндөр төвшинд явагддаг орон л доо. Тэгэхээр манайх яагаад хөгжихгүй байна вэ гэвэл олон шалтгаан бий. Бид нийтээрээ нийгмээрээ амьдарч чаддаггүй. Дээр нь ямар ч нийгмийг хөдөлгөж авч явдаг удирддаг улсууд нь улс төрчид. Улс төрөөр дэмжиж энэ улсын хууль журам бүх юм зохицуулагдана. Одоо манай улсын улс төрийг бол би маш доогуур төвшинд байна гэж хэлнэ. Улс төрийг авч яваа улс төрчдийн түвшин маш доогуур байгаа. Би улс төрийг нэг том зах зээл гэж үзэх гээд байгаа юм. Манайд улс төрд өрсөлдөөн ерөөсөө байхгүй. Улс төрийг өрсөлдөөнтэй болгож, .олон улс төрчид улс төрийн намаас сонгох чадвартай сонгогчид байхгүй. Сонгогчдын төвшин нь бас доогуур. Ийм учраас тааруухан хүн, доод тевшингийн улс төрчид нь сонгогчидоо хуурдаг, залилдаг, тэгээд урагшаа явдаггүй. Яг л ийм байдалд орчихоод байна. Энд бас нэг илүүг нэмээд хэлчихье л дээ. Мань мэтийн дунд зэргийн сэхээтнүүд бүр тарчилж байгаа байхгүй юу. Би бол ингээд орчуулагчийнхаа ажлыг хийгээд ч юм уу Япончуудын сайн сайхан зүйлийг танилцуулаад, бага зэргийн соён гэгээрүүлэх ажил хийгээд явж байх ёстой байтал би энэ ажлыг хийгээд амьдрах аргагүй болчихоод байна шүү дээ.

Би яаж сайхан амьдрах вэ гэхээр бизнес хийгээд ч юм уу, эсвэл улс төрчидтэй нөхөрлөөд амьдрах хэрэгтэй болчихоод байгаа байхгүй юу. Энэ бол өнөөдөр миний амьдралд нөлөөлж байна. Тэгэхээр би Япон шиг болохын тулд яах вэ гэхээр улс төрийн хөгжлийг, улс төрчдийн төвшинг дээшлүүлэх ёстой. Тэр цагт сая Монгол Японы улс төрийн тухай харьцуулж ярьж болох байх. Одоо бол харьцуулж ярих ч арга алга даа.

-Өнөөдөр манай жирийн ард иргэдэд Японы виз асар өндөр шалгууртай учраас бараг мөрөөдөл болчихсон. Хөгжил дэвшлийг нь ч гайхдаг. Харин эсрэгээрээ тэр их хөгжил нь Япончуудад зовлон авчирч байгаа тухай эрдэмтэд хэлж ярьж байна л даа?
-Японд техник машин өндөр төвшинд хөгжиж байгаа. Мэдээж эргээд хүмүүсийн амьдралд тодорхой нөлөөллийг үзүүлж байгаа. Энгийн жишээ хэлье л дээ. Монголд аялалаар ирсэн япон хүн зочид буудалд ороод 7 хоног унтчихаад, яваад өгч байгаа юм. Мэдээж жуулчны компанидаа мөнгөө төлж байгаа. Нөгөө жуулчны компани нь энэ хүн зүгээр унтах гэж ирсэн юм уу гээд гайхаад байдаг. Гэтэл тэр шуугиан, тэр асар их техникээс зугтаад чив чимээгүй газар ирээд 7 хоног унтаж байгаад буцаж байна. Тэр Япон хүний хувьд бол амьдралд нь олдохгүй амралт болж өгч байна л даа. Япончууд бол асар их хурдан дунд л амьдардаг. Өнөөдөр тэд банкныхаа системийг маш хурдан сайжруулж шинэчлэхгүй бол маргааш дийлэхээ байчихдаг. Тийм учраас үргэлж уралдаж, мэдлэгээ дээшлүүлж амьдрах хэрэгтэй.

Техникийн шинэчлэл өдөр бүр явагдаж буй учраас эргээд хүмүүстээ нөлөөлөөд, тэнд хүний байгалийн чанар нь алдагдаж байгаа байхгүй юу. Тэрийгээ дагаад машин шиг болно. Байнга яардаг болно. Бидэн шиг хамаатан садан, найз нөхөдтэйгээ харилцдаг харилцаа байхгүй болно. Энэ тал дээр "Арай ч дээ. Ийм болох гэж" гэмээр юм харагддаг юм. Жишээ нь манайд ирээд айлд хоёр хоносон япончууд уйлаад байдаг. "Ямар сайхан юм бэ. Би дүү нараа хамаатнаа саналаа. Тэд маань хаана явж байгаа бол" гэдэг юм. Гэтэл манайд чинь дүү нь болохоо байлаа гэхэд ах нь ажлаа хаяад дүүгийнхээ л төлөө явдаг шүү дээ. Хүн ёсны, садан төрлийн харилцаа маань хэвээрээ, Тэнд бол энэ харилцаа алга болчихсон. Чи бид хэн хэнээсээ хараат биш юм бол гэж дандаа өөрсдийгөө буруутгадаг байхгүй юу. Тэгээд арга хэмжээ авдаг. Манайд бол эсрэг. Дандаа л өөрийнх нь өөрсдийнх нь зөв байдаг. Манайхан өөрсдийгөө хэтэрхий дөвийлгөөд байна. Өөрсдөө очоод л тэр сумог нь орвонгоор нь эргүүлээд бүх юмыг нь баллаад хаячихсан. Нөгөөдүүл нь харамсаад хашгираад баларч байгаа юм шиг яриад байдаг. Тийм юм ерөөсөө байхгүй. Үүнийг зөв ойлгох хэрэгтэй. За би сумогийн ордонд Монголчууд барилдаж эхэлснээс хойш орж үзсэн. Кёкүшюзан Батбаярыг яг дээшээ цойлж гарч ирж байх үед орж байсан. Тэгэхэд их сайхан үнэхээр бахархмаар санагдсан. Тэр үед Кёкүшюзан гарч ирээд л "Мундаг Монгол" гэж хүмүүс яриад л орлиод байхад их бахархмаар байсан. Тэр олбогоо шиднэ гэдэг чинь их муухай юм биш шүү дээ. Их соёлтой байдлаар илэрхийлж байгаа юм. Тэгэхэд манайхан цаас, архины шил шиддэг. Тэр чинь муухай байхгүй юу.

-Та ер нь нэлээд Японжих тал орсон хэтэрхий даруу хүн юм шиг санагдлаа?
-Би өөрөө хүн нь ийм. Японд очихоороо номын дэлгүүр ордог. Архи уудаг байж байгаад больсон. Олон хүн цугласан газар удаан байж чаддаггүй. Авах ёстой таашаал сайхныг өөрийнхөө хэмжээнд мэдрээд явахад л болно.

Заавал тэгж Асашёорюүтай эсвэл Хакухотой тэврэлдэж байж би сая алдартай хүн болчихно гэж юу байх вэ дээ. Гэхдээ яахав ээ тодорхой хэмжээнд бүгдтэй нь танил. Тэд намайг хүндэлдэг. Тэглээ гээд и заавал тэнд очиж онцгойрч од болох гээд байх хэрэггүй дээ. Өөрөө өөрийнхөө байдгаар л байх хэрэгтэй биз дээ. Орчуулагчийнхаа хэмжээнд, компьютерын ард суугаад багахан өгүүллэг орчуулаад тэр их гоё болчихвол би түүнээсээ их таашаал авдаг. Зарим хүнд бол цуг суугаад саке уугаад явбал их сайхан байгаа ш дээ.

-Манай гарамгай барилдаж байгаа сумочдын хувь хүнийх нь давтагдашгүй зан чанар барилдаанд нь нөлөөлдөгийг та нарийн мэдрэнэ биз дээ?
-Нөлөөлөлгүй яахав. Жишээлбэл Монголчуудад нийтлэг байдаг. Эрэмгий зан чанар байна. Бүх Япон хүмүүс асуудаг. Яагаад ийм эрэмгий байдаг юм бэ гэж хэлдэг л дээ. Энэ бол угаасаа цаг агаар, эрс тэс байгалийн байдал, ахуйтай холбоотой. Олон мянган жилийн туршид бий болсон чанар байгаа байхгүй юу. Архи уухаараа эрчүүд нь агсан тавьдаг ч юм уу. Тэгээд яахав. Бөхийн удам гээд байна аа. Хакухо бол их дөлгөөн хүүхэд. Тэр нь өөрийнх нь барилдаанд нөлөөлдөг ч юм уу, тийм юм байна.

-Дорнын соёл гэж их том юм байна. Тa Японд бол байнга тонгос тонгос гээд л явах уу?
-Тэгээд явахаас өөр арга байхгүй шүү дээ. Манж үг гэж бид ярьдаг шүү дээ. Уулзах болгондоо л "Та байгаагүй бол миний ажил бүтэхгүй байлаа. Таньтай ямар азаар танилцав аа" ч гэдэг юм уу. Тэр үгээ хэлж байж сая яриа хөөрөө явна. Тэрнээс шууд уулзаад нөгөөдөхөө ярих гэвэл Япон хүн ярихгүй. Заавал тэр уур амьсгалыг бий болгож тонголзох газраа тонголзож ухрах газраа ухарч явахгүй бол тэнд ажил, яриа хөөрөө өрнөхгүй. Угаасаа тэр орчинд яах аргагүй тийм болчихдог.

-Сумод очиж байгаа залууст их л олон бэрхшээл байдаг байх? Монголчууд мах их иддэг учраас эвгүй үнэр нь тэнд илүү мэдрэгддэг гэдэг?
-Япон үндэстэн, тэдний соёл, яаж амьдардаг тухай мэдэхгүй Монгол хүүхэд анх очиход маш хүнд. Тэгээд тэр сумогийн дэвжээ гэдэг чинь маш хүнд хатуу ёс жаягтай шүү дээ. Тийм ч учраас хүүхэд залууст их хэцүү байдгийг нь сонсож дуулж байсан. Кёкүшюзан анх оччихоод гадаа байдаг автоматаас ундаа гараад ирдэг гээд ойлгочихсон "Ундаа өгөөч" гэж хэлээд зогсож байсан гэдэг. Түүгээр нь телевизийн хошин шог хүртэл хийчихсэн тийм юм байдаг.

-Манайхан бөхчүүдээрээ бахархаж байна гэж ярьдаг л даа. Сумогоор дамжиж хоёр орны харилцаа олон салбарт шат ахиулсан байх аа?
-Шат ахиулахаар барахгүй маш их цаг хэмнэсэн. Ний нуугүй хэлэхэд хэрэв сумо байгаагүй бол Япончуудад Монгол орныг ойлгуулахад их цаг, хүч шаардагдах байсан. Мөн Монголчуудын талаар сайн муу зүйлийг хурдан ойлгосон. Тиймээс бидний хувьд энэ боломжийг сайн ашиглах хэрэгтэй байгаа юм. Шуудхан хэлэхэд Монголчууд бид өөрт байгаа, яг энэ цаг мөчид байгаа боломжийг ашиглахдаа муу хүмүүс юмаа. Алхам тутамдаа үүнийг мэдрэх юм. Олон ч хүн ярих юм. Ойлгосон ч өөрчлөгдөхгүй юм. Одоо ингээд алтан боломжууд өнгөрч байна. Манайд сумо анх танигдах үед наашаа гэсэн хамтарч ажиллах гэсэн япончууд их байлаа. Боломжууд өнгөрөөд байх юм.
мэдээллийн эх

Монголын сумочдоос мэргэжлийн сумогийн гурав дахь “Озэки” цолтон төрлөө

Мэргэжлийн сумогийн энэ 11-р сарын “Кюүшюү” башёд амжилттай барилдаж, 13 даваа,2 унаатайгаар их аварга Хакухо Даваажраглтай тэнцэн нэмэлт барилдаан хийж, үзүүрлэсэн “Исэ гахама” дэвжээний сумочин “Ама Бямбадоржид Японы сумо бөхийн холбооноос мэргэжлийн сумогийн дээрээсээ хоёр дахь болох “Озэки” цолыг олгосныг өчигдөр албан ёсоор зарлалаа. “Ама” бямбадорж мэргэжлийн сумогийн түүхэнд 50 дахь,Монголын сумочдын хувьд “Озэки” цол хүртсэн гурав дахь сумочин болж байгаа юм. Түүнчлэн “Ама” Бямбадорж “Озэки” цолыг хүртсэн гадаадын долоо дахь сумочин боллоо. “Ама” Бямбадоржийн дэвжээ солигдсон тул “Ама” маань 2009 оны 1-р сарын “Хару” башё”-гаас эхлэн “Харумафүжи” хэмээх шинэ нэртэйгээр барилдах болоод байгаа билээ. “Ама” Бямбадорж бие жижиг болов ч, хурд,мэхний хүчээр бахдам амжилт үзүүлж,”Озэки” хэмээх өндөр цолыг хүртсэн байна. Шинэ “Озэки” “Ама” Бямбадорж 2001 оноос мэргэжлийн сумогийн дэвжээнд хөл тавьж барилдах болсны дээр мэргэжлийн сумогийн “Дээд” буюу “макүүчи” зиндаанд 2004 оноос барилдаж эхэлсэн түүхтэй юм. Өдгөө 24 настай,129 кг жинтэй “Озэки” “Ама” Бямбадорж улам амжилттай барилдахаа цол хүртэх үеэрээ илэжрхийлсэн байна.

Их аварга Д.Дагвадорж Пунцагбалжир агсны охин П.Халиунтай хайр сэтгэлийн холбоотой байжээ

Арлын Япончуудын байнгын анхаарлын төвд байж, шуугиант сенсаацийн гол баатар нь болж байдаг хүн бол яах аргагүй их аварга Д.Дагвадорж юм. Мэргэжлийн сумогийн их аваргын алхаа гишгээ, алдах онох бүрийг мөр алдалгүй мөшгиж явдаг Япончууд саяхнаас Асашёорюүгийн анхны хайрын эзний эрэлд гарчээ.
Асашёорюүгийн анхны хайрын эзэн бүсгүйн тухай шинэ содон мэдээлэл, тэр дундаа зургийг нь үнэ хайрлахгүй авна гэдгээ ч зарласан байна. Түүний анхны хайр нь Нийслэлийн 47-р сургуульд сурч байх үед нь учирсан гэхээс илүү мэдээлэл үгүй байгаа. Харин түүний анхны хайрын эзэн бүсгүй нь Мон-Эрдэнэ компаний захирал агсан Пунцагбалжирын охин П.Халиунаа байсан гэх мэдээлэл чих дэлслээ. Дагваа тэвэг өшиглөж, бөмбөг хөөсөн томоогүй хүү байхаасаа Халиунаатай үерхэж, дотноссон гэдэг. Харин тэдний энэ үерхэлд Халиунаагийн ээж аавын зүгээс таагүй ханддаг байсан гэх. Ямартай ч Дагваа 16 настайдаа арлын Японыг зорьж тэдний үерхэл хэсэг хугацаанд завсарлажээ. Харин Халиунаа Австрид сурахаар харь орныг зорьсон байна. Хоёр өөр тивд амьдарч байсан ч хайртай хосууд зүрх сэтгэл, хүсэл мөрөөдлөөрөө хамт хэвээр байжээ. Арлын Японоос Дагваа орой бүр утас цохиж, хайртай бүсгүйтэйгээ хуучлан шөнийг өнгөрөөж, байнга холбоотой байсан гэдэг. Түүнчлэн хамт амьдарч, гэрлэх санал тавьдаг байсан ч түүний энэ хүсэлтийг Халиунаа бүсгүй төдийлөн хүлээж авдаггүй байж. Ийнхүү цааргалдаг байсан нь ч цаанаа олон учир шалтгаантай байсных биз ээ. Тэдний энэ тив дамнасан үерхэл арваад жил үргэлжилсний эцэст Дагваа эхнэр Г.Тамираатайгаа танилцан гэр бүл болсноор өндөрлөжээ. Их аварга маань саяхан өдөр тутмын нэгэн сонинд анх удаа дэлгэрэнгүй ярилцлага өгсөн бөгөөд анхны хайртай бүсгүйгээ одоо ч дурсан санаж, уулзахыг хүсч явдаг тухайгаа ам нээсэн. Их аваргын анхны хайрын эзнээр тодроод байгаа Халиунаа бүсгүй одоо АНУ-ын Флорида мужид ажиллаж амьдарч байгаа бөгөөд аль хэдийнэ гэр бүлтэй болж, хүүхэд ч төрүүлжээ. Ямартай ч хайртай бүсгүйтэйгээ амьдралаа холбож чадаагүй Дагваа нэг хэсэг бухимдалтай, гомдолтой байсан гэдэг. Тиймээс ч 2, 3 жилийн өмнө амралтаараа эх орондоо ирээд байхдаа Пунцагбалжир агсны эхнэр Эрдэнэцэцэгийн жийп машины цонхыг хага цохиж, уур бухимдлаа гаргасан тухай мэдээлэл хэвлэлээр тархаж, олныг гайхшруулж байсныг уншигч та санаж буй биз ээ. Яагаад цонхыг нь хага цохисон юм болоо гэж тэр үед олон хүмүүс гайхаж элдэв таамаг дэвшүүлж байсан. Харин тэр бүхний учир нь одоо тайлагдаж байх шиг. Хоёр улс дамнасан сүр дуулиантайхан хурим хийж, хамтын амьдрал зохиосон их аварга маань эхнэр Тамираатайгаа хэдхэн жил хамт амьдраад хоёр хүүхэдтэй болсны эцэст тус тусын замыг хөөцгөөсөн. Тэд албан ёсоор гэр бүлээ цуцлуулаагүй ч Тамираа хоёр хүүхдийнхээ хамт Зайсан дахь хаустаа амьдарч, харин Дагваа хааяахан тэднийгээ эргэсэн шиг явна. Элэг бүтэн гэр бүлийн амьдралдаа цэг тавьсан их аваргын амьдрал одоо ч Монгол Японы ард түмний анхаарлын төвд байсаар.

Asashoryu: Sumo's big bad boy 朝青龍 明徳

(CNN) -- Asashoryu stands at the pinnacle of sumo wrestling like a colossus.
More Japanese Stuff at http://smokyo.com/Asashoryu is one of sumo's most successful, and most controversial, wrestlers.

But the 330-lbs Mongolian, sumo's most successful ever grand champion, has not been able to rise above the scandals and tragedies that have beset Japan's national sport in recent years.

Asashoryu is one of sumo's most successful, and most controversial, wrestlers.

But the 330-lbs Mongolian, sumo's most successful ever grand champion, has not been able to rise above the scandals and tragedies that have beset Japan's national sport in recent years.

Asashoryu, whose real name is Dolgorsuren Dagvadorj, grew up in Mongolia, where both his elder brothers and father were successful wrestlers.

Moving to Japan as a student he was spotted and trained by the Takesago stable and made his professional debut at the age of 18 in 1999.

Winning his first tournament, or basho, in 2002, his rise up the rankings culminated in him attaining the highest position of Grand Champion, or yokozuna, in January 2003, becoming only the 68th yokozuna in the sport's 2,000-year-old history.

Two years later, he set a new record by being the only man to win all six official tournaments in one year.

While Asashoryu's meteoric rise to the top was seen by many as reinvigorating a sport that had seen a decline in homegrown wrestlers and popularity, his success in the dohyo has not pleased everyone.

Some have complained that his wins are too routine, and purists grouse that he does not poses the quality of "hinkaku," the dignity and calm expected in a yokozuna, or give the sport's traditions the necessary respect.

In 2003 he was disqualified from a bout for pulling on the top-knot of an opponent, and has gained a reputation as the enfant-terrible of sumo.

Regardless of the criticisms of Asashoryu's wrestling style, sumo's reputation as a noble sport of tradition has suffered from a number of scandals in recent years and exposed it as just as susceptible to the problems faced by other sports.

With deep links to Japanese culture going back to when sumo was part of the Shinto religious rituals, the sport's troubles have almost represented a national identity crisis.

Following the banning of three non-Japanese wrestlers for using recreational drugs in September, the sport's chairman and former-wrestler Kitanoumi resigned.

It came after a period of years in which a number of match-fixing allegations were made, some directly implicating Asashoryu, and plunging the sport into yet another crisis.

In January 2007 he was accused of bribing other wrestlers to lose bouts, compounding the view that corruption was prevalent in the sport.
Japan Now * Anna Tsuchiya * Jero * Takeshi Kitano

Problems for Asashoryu continued in 2007 when he was suspended by the sumo wrestling federation for allegedly faking a doctor's note and was restricted from leaving his house in Tokyo, leading to reports of a nervous breakdown.

Mental as well as physical strength are necessary to reach the top of the sport, but while the punishing physical routine and "hazing" in the training stables has been known and accepted, tragedy struck earlier this year.
advertisement

Takashi Saito, a 17-year-old sumo trainee, died in brutal circumstances, allegedly beaten to death by his stable-master and three fellow sumo wrestlers.

Continuing to make his mark in the dohyo will be Asashoryu's aim for the rest of the year, while sumo hopes it can recover its own poise.

日本相撲 vs モンゴル相撲 4/4

日本の相撲とモンゴル相撲、どっちが強い？http://www.ntv.co.jp/q/oa/2... もうつの公演:http://2008.jci-osaka.jp/?c...http://www.musashimaru.net/...

日本相撲 vs モンゴル相撲 3/4

日本の相撲とモンゴル相撲、どっちが強い？http://www.ntv.co.jp/q/oa/2... もうつの公演:http://2008.jci-osaka.jp/?c...http://www.musashimaru.net/...

Mongol sumo vs japan sumo

Япон сумо vs Монгол бөх

日本相撲 vs モンゴル相撲 2/4

日本の相撲とモンゴル相撲、どっちが強い？http://www.ntv.co.jp/q/oa/2... もうつの公演:http://2008.jci-osaka.jp/?c...http://www.musashimaru.net/...

日本相撲 vs モンゴル相撲 1/4

http://www.ntv.co.jp/q/oa/20070930/01...
もうつの公演:
http://2008.jci-osaka.jp/?cid=43670
http://www.musashimaru.net/activity/2...

Д.Дагвадорж: Шүүх миний буруутайг тогтоовол дахин сумо барилдахгүй

Их аварга Д.Дагвадорж уржигдар эх орондоо иржээ. Ойрын үед элдэв цуурхалд онилогдох болсон тэрбээр Монголд бэртлээ эмчлүүлэх аж.
Гэхдээ Японы хэвлэлүүд түүний нутгаа зорих болсон шалтгааныг өөрөөр таамаглаж байна. Тодруулбал, мэргэжлийн сумогийн даваа наймаалцдаг далд бизнесийн тухай Японы долоо хоног тутмын “Шюүкан гэндай” сэтгүүл дэлгэж тавьсантай холбон тайлбарлажээ. Энэ нь их аваргын сэтгэл зүйд хүчтэй нөлөөлсөн хэмээн таамагласан байв. Уг сэтгүүлийн цуврал нийтлэлүүд сумогийн ертөнцөд дуулиан тарьж байгаагаар барахгүй алдартай олон сумочийн нэр төрийг сэвтээж буй. Японы Сумогийн холбоо нийтлэлд нэр нь дурдагдсан 32 бөхөөс байцаалт авчээ. Yр дүнд нь тэд даваа наймаалцах асуудал байхгүй гэж үзэн “Шюүкан гэндай” сэтгүүлийг шүүхэд өгсөн байна.
Сумогийн холбоо тус сэтгүүлийн 2007 оны нэгдүгээр сарын 22-ны “Ёкозүна Асашёорюү 2006 оны Кюүшюү, 2007 оны Хацү башёд барилдааныхаа ихэнхэд найраа хийж түрүүлсэн”, 2007 оны гуравдугаар сарын 10-ны “Сүмогийн холбооны тэргүүнээр ажиллаж байсан ёкозүна Китаноүми 1975 оны тавдугаар сарын тэмцээнд түрүүлэхдээ сүүлчийн өдөр озэки Таканоханаг мөнгөөр буулгасан”, 2007 оны зургадугаар сарын 9-ний “Асашёорюү, Хакүхо нар үгсэн тохиролцож, хэн түрүүлэхээ шийддэг” зэрэг нийтлэлүүд нь үндэслэлгүй гэж үзжээ. Гэвч энэ сарын 3-нд Токиогийн Мөрдөн байцаах товчоо Асашёорюү Д.Дагвадоржоос байцаалт авсан байна. Цаг орчим үргэлжилсэн эл байцаалтыг Японы өдөр тутмын хэвлэлүүд үг, үсгийн зөрүүгүй буулган хэвлэжээ. Байцаалтын явцад Асашёорюү ийм хэрэгт орооцолдож байгаагүйгээ баталсан аж. Спортын өдөр тутмын “Nikkan sports” сонинд нийтлэгдсэн их аваргын байцаалтаас товчлон хүргэе.
-Таныг ойрд бараг бэлтгэл хийхгүй байгаа гэсэн?
-Тийм ээ, гэмтэлтэй байгаа болохоор хийхгүй байгаа.
-Найраагаар даваа авдаг болохоор ингэдэг юм биш үү?
- Та буруу бодож байна. Тийм зүйл байхгүй.
-Таныг найрааны төлбөрөө кэншёгоор хийдэг гэсэн. Кэншёгоо яадаг вэ?
-Єдөр банкинд очиж Монгол руу, гэрийнхэндээ шилжүүлдэг.
-Нийтлэлд Таны 2005 оны орлогыг 192 сая иен гэж бичсэн байсан, үнэн үү?
-Мэдэхгүй.
-Ер нь Та сумод найраа байдаг гэж боддог уу?
-Yгүй, байхгүй.
-Одоо Та ямар гэмтэлтэй байна вэ?
-Зүүн тохой гэмтэлтэй. Зөөлөн эдийн гэмтэл учир эдгэх нь удаан. Хоёр жилийн өмнө Нацү башёд Ваканосатотой барилдаж байгаад бэртсэн юм.
-Сүмогийн дээд цолыг авсан ёкозүна хүн “найраа байхгүй” гэж хэлж байгаа ч хэрэв энэ нь батлагдвал зодог тайлах уу?
-Yнэхээр шүүхээс намайг буруутай гэж тогтоовол би барилдахаа болино.

Асашёорюүгийн байцаалтаас улбаалан түүнийг зодог тайлах нь гэсэн яриа Японд газар авсан талаар тэнд амьдардаг оюутнууд ярьсан. Цуурхалыг сэдрээх мэт их аварга хэзээ Япон буцахаас эхлээд хаана эмчлүүлэх хүртэлх олон асуулт хариултгүй үлдэж байна. Юутай ч аварга маань “Шюүкан гэндай” сэтгүүлийн асуудлыг шүүхээр хэлэлцтэл Монголд байх сургийг зарим эх сурвалж өгөв.

Асашёорюү шуугиан дагуулсаар эх орондоо ирлээ

Ойрын үед Японы хэвлэл мэдээллийнхнийг төдийгүй монголынхоо хэвлэлийн хуудаснаас даваа худалдан авсан хэргээр цоллогдоод байгаа их аварга маань өнгөрсөн даваа гаригт эх орондоо иржээ. Тэрээр ирсэн талаараа хэвлэл мэдээллийнхнээс ихэд нууцалж байгаа гэнэ. “Нанчилдаагүй найрыг найранд эс тооц” хэмээх үг монголчуудын дунд байдаг. Энэ нь нэг талаараа “найран дээр зодоон нүдээн хийгээд бай гэсэн үг” юм уу бүү мэд. Харин энэ цагт найраагүй наадмыг наадамд эс тооцох болсон ч юм шиг. Монгол үндэсний бөхд найраа гээч нь сонгодог хэлбэрээ олсон гэдгийг бүгд хүлээн зөвшөөрдөг. Энэхүү бүгд гэдэгт нь ард түмэн хүртэл орно. Тэгэхээр ард түмэн нь найраа хийгээд байгааг мэдсээр байж өнөөх наадамдаа учиргүй дуртай. Бүр цаашлаад өнөөх бөхчүүдээ нүгэлтэй хүндлэхийг нь яана.Арайл, найрааяаж хийдгийг нь үзэх гэж наадмын ногоон дэвжээг зорьдоггүй байлтай. Хуучин цагт Мөөеө аваргыг намын төв хорооны хурган дарга “хурдан барилд” гээд загнасан бололтой. Хариуд нь аварга “Намайг үзэх гэж 20 мянган хүн ирсэн байна. Харин чамайг үзэх гэж чавганц ч ирээгүй. Ахиад ам ангайвал амаар чинь цус гартал дэвсэнэ шүү” хэмээсэн гэдэг. Харин одоо бол найрааг үзэх гэж наадамчид цуглардаг болсон гэвэл хилсдэхгүй болов уу. Энэ бүхнийг өгүүлэхийн үндэснь өнгөрсөн даваа гаригийн орой Японы мэргэжлийн сүмо бөхийн их аварга Д.Дагвадорж эх орондоо иржээ. Бид монгол бөхөө сүмо бөхтэй жишиж үздэг зан аль эрт суусан. Гэвч хэрэгтэй зүйлээ хэзээ ч дуурайсангүй. Тэр ч утгаараа их аваргыг тойрсон элдэв хэл ам ердөө тасарсангүй. Нөгөө талдаа монгол бөхчүүд сумогийн дэвжээг эзэгнэх үе улирсаар ч байгаа юм шиг. Урьд жилийн яг энэ үед их аварга хоёр башё барилдах эрхээ хасуулчихаад эх орондоо ирж байсныг ард иргэд санаж байгаа байх. Тэгэхдээ японы сэтгүүлчидтэй муур хулгана болж баахан тоглосон. Харин энэ удаа тэрбээр мөн л “ганзага” хоосон ирсэнгүй. Даваагаа худалдан авдаг хэмээх хэргийг арлын орныхон түүнд тохоод авчээ. Дээр дурьдсанчлан энэ бол манайд байдаг л зүйл. Гэвч тэнд тэгдэггүй бололтой. Жинхэнэ сүрийг үзүүлж энэ хэргээр түүнийг шүүхэд дуудаад авсан. Мань хүн Японы мэргэжлийн сүмод олон дээд амжилт тогтоож байсан бол энэ удаа тэрбээр түүхэнд байгаагүй амжилтыг арай өөрөөр тогтоосон байна. Учир нь Японы мэргэжлийн сүмо бөхийн холбооноос хүсэлт гарган их аварга цолтой хүний нэр төрийн төлөө шүүхдэлцэж байсан түүх огт үгүй бололтой. Ямартай ч их аваргыг элдэв янзаар “өөнтөглөж” байна гэж үзэхээс өмнө жишиж үзэх дуртай өнөөх сүмод чин даваа унааны найрааны хэрэг гарч ирвэл бөөн юм болж сүржигнэдэг юм байна гэдгийг монголчуудад ойлгуулах шиг. Гэхдээ тэнд найраа огт байдгүй гэдэг нь юу л бол. Ямар сайндаа одоогийн УИХ-ын гишүүн болсон Д.Батбаярт “цахилгаан шат” хэмээх нэр өгөх вэ дээ. Энэ нь угтаа “нэг башёд баахан унаж чансаа буураад дараа башёд учиргүй сайн барилдаад шархаа нөхдөг” гэсэн үг л дээ. Яагаад олон унасан гэдэг нь “даваагаа зарсан үг болж таарч буй” хэмээн хардацгаадаг. Саяхан дээр дурьдсан шүүх хурал дээр зодог тайлсан Итайг хүртэл үүнийг баталсан мэдүүлэг өгсөн нь ихэнх хэвлэлээр нийтлэгдсэн. Энэ нь нэг талдаа барилдааны амжилт гэхээсээ бизнес маягийн зүйл болчихсон гэж үзмээр санагдана. Үнэндээ өндөр цолтой сүмочид даваа худалдаж авдаг нь үнэн “гэдгийг зодог тайлсан Итайг хэлээд авсан. Тэгэхээр их аварга Д.Дагвадорж руу дайрах нь зохисгүй мэт. Ямартай ч их аваргад нутаг буцах зөвшөөрлийг “Японы мэргэжлийн сүмогийн холбоо” өгсөн учраас мань хүн эх орондоо хөл тавилаа. Тэгэхээр зарим нэг эх сурвалжууд аваргын асуудлыг нэг их хурцатгаад байгаа хэрэг биш хэмээн үзэж буй бололтой. Харин зодог тайлах тухай яриа үнэний хувьгүй бололтой. Эцэг эхийн чих халууцуулдаг зүггүй хүүхэд аятай их аварга маань бөөн шуугиан дагуулсаар төрсөн гэртээ ирлээ.

Ерөнхийлөгч Хакухо Даваажаргалд баяр хүргэлээ

Мэргэжлийн сумогийн 10-р сарын барилдаан Аки башёд Монгол улсын гавьяат тамирчин Мөнхбатын Даваажаргал түрүүлсэн. Үүнтэй холбогдуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Энхбаяр мэргэжлийн сумо бөхийн гавъяат тамирчин, сумо бөхийн аварга Даваажаргалд баяр хүргэлээ. Мэргэжлийн сумо бөхийн 9-р сарын барилдаанд сумо бөхөд Монголынхоо нэрийг гаргаж яваа манай 2 аваргын нэг Хакухо Даваажаргал 14 даваа 1 унаатайгаар түрүүлсэн. Түүний хувьд ганц ч унаагүйгээр энэ башёд түрүүлэх боломж байсан ч залуу бөх Ксеносатод өвдөг шороодсоноор 1 унаатайгаар ийнхүү түрүүллээ. Харамсалтай нь нөгөө аварга Ассашерогийн хувьд гэмтлийн улмаас 5 даваа 5 унаатайгаар 10 дахь өдрөөс эхлэн Аки башёг орхисон юм. Харин манай бөхчүүдээс Ама Бямбадорж маш сайн барилдсан. Ерөнхийлөгч Энхбаяр “ гавъяат тамирчин, мэргэжлийн сумо бөхийн 69 дэх аварга Даваажаргалд 2008 оны есдүгээр сарын барилдаанд 14 давж, найм дахь удаагаа түрүүлсэн ялалтанд нь баяр хүргээд Олон зуун жилийн түүхтэй, япон үндэстний үнэт эрхэмнэл болсон сумо бөхийн энэ сарын түрүүг барилдаан дуусахаас өмнө хангаж, бас нэгэн түүхэн амжилт гаргасан нь бахдам үйл явдал гэдгийг тэмдэглэлээ. Мөн аварга М.Даваажаргалын бахдам амжилт барилдаанаас барилдаанд түүчээлэн үргэлжлэхийн өлзийтэй ерөөлийг дэвшүүлсэн юм.

Их аварга Асашёорюү башёг орхилоо

Аки башёгийн арав дахь өдрийн ээлжит барилдаанд Тамаваши Мөнх-Оргил Гүржийн бох Коккайд өвдөг шороодсоноор зургаан унаатай боллоо. Харин Какирюү Ананд нутгийн ах Кёкүтэнхо Цэвэгнямтай учраа таарч харцагадаж тэврээд дэвжээний захад тулган шигшээд гаргачихав. Ингэснээрээ түүний хувьд зургаан даваатай болж үлдсэн өдрүүдийн барилдаанд хоёр даваа авахад л тавиас дээш хувийн амжилт үзүүлэхээр боллоо. Кёкүтэнхогийн хувьд дахин унах эрхгүй болов. Урьд өдрийнхөө барилдаанд Барутог төвөггүйхэн давсан Асасэкирюү Б.Дашням энэ өдрийнхөө барилдаанд мөн л хүнд жинтэй бөх Миябиямаг шилдэж татах мэхээр өвдөглүүлснээр дөрвөн даваатай боллоо. Энэ өдрийн хамгийн сонирхолтой барилдаан Хакухо, Ама нарын дунд өрнөлөө. Хоёр бөх шүүгчдийн дохионоос өмнө амьсгаа таарахгүй хоёр удаа ухасхийж үзэгчдийг шуугиулав. Барилдаан эхлэхэд Хакухо барьц сэлгэн дэвжээний зах руу түлхэн гаргалаа. Ингэснээрээ Их аварган хувьд тэргүүлэгчдийн эгнээгээ хадгалж чадсан юм. Их аварга Асашёорюү бэртлийн улмаас Аки башёг орхиж Гоэдод даваа өгүүлэв. Гоэдог ордны тайлбарлагч Их аваргатай таараад ингэж сул даваа авиа гэдэг бол аз хэмээв. 10 өдрийн дараахь байдлаар тэмцээнийг Хакухо Даваажаргал, Гоэдо нар нэг унаатай тэргүүлж байгаа бол тэдний араас озэки Котомицүки, сэкиваки Ама нар тус бүр хоёр унаатайгаар нэхэж байна. Амагийн хувьд энэ өдрийн барилдаанаар Ёкузано, озэки цолтнуудтай хийх барилдаан нь дуусч байгаа юм. Өнөөдөр манай бөхчүүдээс Тамаваши Мөнх-Оргил Китатайкитай, Асасэкирюү Дашням Кисенасатотой, АмаТоёоношиматай оноолт таарч энэ башёг тэргүүлэгч бөхчүүд Хакухо, Гоэдо нарын хооронд сонирхолтой барилдаан өрнөх юм.

Ирээдүйн аваргууд хүүхдийн сумо бөхийн наадам 2 сарын туршид амжилттай зохион байгуулагдаж аваргуудаа тодрууллаа

Хүүхэд багачуудын дунд хэзээний танил болсон Ирээдүйн аваргууд хүүхдийн сумо бөхийн наадам 2 сарын туршид амжилттай зохион байгуулагдаж аваргуудаа тодрууллаа. Монголын сумо бөхийн холбоо, Монгол улсын гавъяат тамирчин Кёкшүзан Батбаярын нэрэмжит Ирээдүйн аваргууд хүүхдийн сумо бөхийн 10 аварга тодорчээ. Нийт 670 гаруй сумо сонирхогч хүүхдүүд оролцсоноос өнөөдөр 5 насны ангилалын эдгээр шилдэг 10 хүүхэд арлын Япон улсад зохиогдох Аки башёг үзэхээр болсон байна..
Эдгээр аварга хүүхдүүд мөн өөрийн үе тэнгийн Япон хүүхдүүдтэй нөхөрсөг тэмцээнд оролцон хүчээ үзэн Диснейлэндээр аялж Япон улсын түүх дурсгалтай танилцах юм байна.

Мэргэжлийн сумогийн шуугиан дуулиан

Монголчуудын дурлан сонирхдог сумо бөх бүтэн жил хэрэг төвөг, хэрүүл шуугиан, шүүх заргаар дүүрэн байна. Олны анхаарлыг татна гэдэг сайн хэрэг ч үргэлж муу талаараа дийлнэ гэдэг юу л бол доо. Ямар ч гэсэн өнөөдөр эхэлж буй 9 сарын тэмцээний тасалбар их сайн зарагдаж байгаа ч ивээн тэтгэгчдийн бооцоо багассан гэнэ. Муу ч сайн ч орос ах нар маань гэж, Рохо, Ваканохо, Хакурозан нар сумогийн жинхэнэ фэнүүдэд үгүйлэгдэх нь ойлгомжтой. Яагаад ийм явдал болов оо? Нэг жилийн дотор нэг ояката, 3 сумо бөх тэр тусмаа цолтой бөхчүүдээ ажлаас нь халж байсан түүх сумод үгүй. Өнгөрсөн жилийн залуу бөхийн үхэлд холбогдоод байгаа 3 сумоч шүүхээс буруутай гэж тогтоогдвол бас хөөгдөх болоод байгаа. Хэрэг тарьлаа гээд л хөөгөөд байвал асуудал хурдан шийдэгдэх ч энэ нь бас зөв арга мөн үү, үгүй юу эргэлзээтэй аж. Энэ долоо хоногийн шуугиан 8-нд Рохо Хакурозан нарыг сумо бөхийн холбооноос хөөж, холбооны тэргүүн Китаноүмиг огцруулсанаар эхэлсэн. Китаноүми бол яахав. Угаасаа аль эрт огцрох ёстой байсан ч албан тушаалдаа үнэхээр дурласан ,хэнэггүй нэгэн сайхан гүндэггүй япон эр тул дэвжээнд гарсан асуудал ерөнхийлөгчид хамаагүй гэж ярьж хэлсээр ирж байсан ч өөрийх нь шавь хэрэгт холбогдоод яалт ч байхгүй уналаа. Унах ч гэж дээ, ерөнхийлөгчөө болиод , удирдах зөвлөлд бол үлдээд, сарын 1 сая 800 мянган иэний цалин нь хэвээр, харин тусгай хангамж болох 50000 иэн л алга болоод , өглөө эрт бөхийн өргөөнд очих хэрэг байхгүй болж, чөлөөт цаг нэмэгдэж, загнуулж нүдүүлэхгүй амар сайхандаа жаргаж байгаа юм байх. Харин элдэв асуудал шийдэхэд оролцох эрх, нөлөө нь багасж.
Рохо Хакурозан шүүхдэнэ
Юуны өмнө хэлэхэд сумогийн холбооноос хөөнө гэдэг хэт хатуу байж болох шийтгэл. Хүний амьдралыг орвонгоор нь эргүүлж байна гэсэн үг. Ваканохогоос ялгаатай нь тэд баривчлагдаагүй. Нөгөө талаар Японы цагдаагийн газраас тэднийг хууль зөрчсөн гэж үзээгүй байгаа. Заавал хөөх хэрэггүй, 1 жил барилдах эрхийг нь хасья гээд л олон санал гарж байж уг нь. Нэг нь Китаноүмигийн шавийг хэлэх үү, гэвч ах дүүс сумогийн холбоотой сөргөлдөх, муудалцах байр суурь барьж эхэлсэн тул шинээр батлах баримт гаргаж , хөөхөөр болсон гэх. Энэхүү шинэ баримт гэдэг нь хар тамхины шинжилгээгээр дүн нь сэжигтэй гаран, хэдэн цаг хиртэй дахин шинжилгээний хариуг хүлээж суух зуур хэдэн ояката Рохо Хакурозан хоёроос яг хэрэглэсэн юм уу үгүй юу хэл дээ, үнэнээ хэлбэл цааш нь задруулахгүй гэхэд ах дүү хоёр 6 сард Америкад тойргийн барилдаанаар явж байхдаа танил хар арьстан дуучнаас авж татаж үзсэн гэж хариулсан гэнэ. Энийг нь 8-нд сумогийн холбооны хурал дээр асуухад ах дүү нар сайн санахгүй байна, япон хэл 80% л ойлгодог, тйим юм хэлсэн билүү үгүй билүү гээд булзаад байсан тул сумогийн холбооноос хөөх болсон гэнэ. Мөн ах дүү хоёрын шинжилгээний Б сорьцыг дахин шинжлэхээс өөрсдөө татгалзсан заргээр ийм хатуу шийтгэл оноож. Халагдсан шийдвэр сонсоод ах дүү хоёр дэвжээнээсээ ачаа бараагаа зөөж нүүсэн бөгөөд өмгөөлөгчтэйгөө зөвлөлдөж эхэлсэн. 12-ны баасан гаригт ах дүүс хэвлэлийн бага хурал хийлгэж, сумогийн холбоотой шүүхээр заргалдах болсоноо зарлалаа. Өмгөөлөгчийн хэлсэнээр тэд аль нэг ояката болон шинжилгээ хийсэн эмч нартай биш, сумогийн холбоотой нэр төрөө сэргээлгэхээр заргалдах болсон. 16-нд сумогийн холбоонд тайлбар шаардсан бичиг илгээж, санаандаа хүрсэн хариу аваагүй тохиолдолд ирэх долоо хоногт заргаа эхлэнэ гэнэ. Тэдний зарга гэвэл 69 бөх оролцсон ч жүрогийн Чиёхакухо яагаад ч юм шинжилгээнд ороогүй. Мөн шинжилгээнд орсон бөхчүүдээс нэгэн япон бөхийн дүн хар тамхи хэрэглэсэн гэж гарсан боловч дахин дахин шинжилгээ хийсээр байгаад хэрэглээгүй болгож гаргасан. өөр хүний сорьцыг ах дүү хоёрыхтой сольсон байх магадлал өндөр. Дээр дурдсан Америкад хэрэглсэн гэж хэлсэн талаар баахан ояката нар яасан юм гээд л шахаад байсан, тэр үед юу хэлсэнээ санахааргүй сандарсан байсан. Энэ маягаараа хэрэг сунжирвал 3 сарын дараа вийз нь дуусаж ,Орос харихаас өөр арга алга болох тул Рохо 9 сарын тэмцээний дундуур ч хамаагүй хурдан шүүхдэнэ гэдгээ зарлалаа. Шинжлэх ухааны үндэстэй хариу гараад байхад ч бид хэзээ ч хар тамхи хэрэглэж байгаагүй хэмээн заргалдаж байгааг нь харахаар итгэмээр ч санагдах аж. Рохо Хакурозан нарын хувьд бол шийтгэлийг хүчингүй болгож дахиад сумо барилдах гэсэн хүсэл байхгүй, нэр хүндээ л сэргээх гэсэн бодолтой байна. Тэднийг аль эрт Японы прореслингийхэн , болон тулааны урлагийхан сонирхоод эхэлсэн байгаа билээ. Хүн тэжээвэл толгой цустана гэдэг үг үнэн юм гэж тэд бодож байна уу үгүй юу , ямар ч гэсэн Оросоос хөрш айлыхаа хүүхэд Ваканохог Японд авчран сумо болгож, мөнгө алдарт хүргэсний балаг уу даа.
Ваканохо- сумо барилдмаар байна
Рохо Хакурозан хоёроос ялгаатай нь 20 настай энэ залуу яаж ч байсан дахин сумо барилдмаар байна гэдэг хүслээсээ болж шүүхэд заргалдах болсон. Хоёрдугаарт өөрөө хар тамхи хэрэглсэн гэдгээ хүлээгээд хоригдоод гарсан. Мөрдөнгөөс гараад Ваканохо кимонотой, үсээ ардаа боогоод шууд сумогийн холбоог зорьсон. Хэвлэлийн бага хурал хийлгэн Японы ард түмэн, сумогийн холбоо, ояката, Рохо Хакурозан нараас уучлал гуйн толгой бөхийлгөж, сумогийн холбооны боссуудтай уулзаж шинэ цэргээр ч хамаагүй дахиад сумо барилдуулж өгөөч гэж хүссэн боловч татгалзсан хариу сонссон. Угаасаа холбооны дүрмэнд нэг хасагдсан хүн бөх ч бай, ояката ч бай, үсчин шүүгч ч бай дахин сумогийн ертөнцөд эргэн орж болохгүй гэж заасан бий. Магаки дэвжээндээ очсон боловч залуу бөхчүүл ояката танийг дахин бүү үзэгд гэж хэлсэн гээд оруулсангүй, Рохогийн гэрт очиж хонхыг нь хичнээн дараад нөгөөх нь хариу өгсөнгүй. Ивээн тэтгэгч спонсорууд дээрээ очсон ч сумо болохоор нь дэмжиж байсан болохоос жирийн хүн болохоор хэрэггүй тул тэд ч нүүр өгсөнгүй. Ингээд шүүхэд хандахаар боллоо. Японы цагдаагийн газраас түүнийг хэрэг үйлдэх үедээ насанд хүрээгүй байсан болон шалихгүй бага хэмжээний хар тамхи хадгалсан тул эрүү үүсгэлгүй сулласан билээ. Ваканохо хэвлэлийн бага хурал дээр сумогийн ертөнцөд дассан тул өөр газар ажил хийнэ гэж санаанд багтахгүй байна. Яаж ч байсан сумо л барилдмаар байна. Би маэгаширагийн манлай бөх болсон. Цаашдаа аварга арслан болмоор байна. Цагдаагийн газар намайг өршөөсөн, сумогийн холбоо ч өршөөж болно биз дээ зэргээр ярьсан ч дахин сумо болох нь үлгэрийн далай гэдэгтээ бүгд санал нэг байна. Түүний заргалдаж байгаа асуудал гэвээс урьд өмнө надаас хүнд гэмт хэрэг үйлдэж байсан сумо олон байсан ч ийм хүнд шийтгэл хүлээж байгаагүй. Хөл бөмбөг олимп болон спортын түүх харсан ч нэг мөсөн тухайн спортоос нь хөөж байсан жишээ байхгүй явдал гэнэ. Тэгээд хоригдож байх үеийн цалин 10000 ногооны төлбөр. Тайхо аварга Америкаас гар буу худалдаж аваад хууль бусаар хил нэвтрүүлж оруулж ирээд зөвхөн хатуу сануулга хүртсэн болон мөрийтэй тоглоом тоглоод цагдаад баривчлагдсан нэгэн ояката цалингаа л хасуулж байсан зэргийг дурдан заргалдаж байгаа аж. Ажиглагчдын үзэж байгаагаар дахиж сумо болохын төлөө биш цолтой бөхийн хангалуун амьдралд дасчаад жирийн ажил хийхийг хүсэхгүй байгаа болтой, хичнээн сайн өмгөөлөгч хөлслөөд ч сумогийн холбооны хөгшин бурхинууд, үндэсний спортоо хамгаалах шүүгч нарыг дийлэхгүй гэнэ.

Хакухо тун даруухан амьдардаг

Мэргэжлийн сумод цахиур хагалж яваа Хакухо Даваажаргалынх бүл нэмж удам залгах хүүтэй болсон Даваажаргал хөл газар хүрэхгүй баяртай суугаа. Япондоо нэртэй баяны охинтой дэр нэгтгэсэн Хакухо Даваажаргал хадмуудаасаа туслалцаа огт авдаггүй бөгөөд нийтийн орон сууцанд тун энгийн амьдардаг аж. Эхнэр авч гэр толгойлох хүртлээ сумогийн холбоондоо харьяалагдан залуу бөхчүүдтэй нэг дороо амьдарч байсан Хакухо гэр бүлтэй болсныхоо дараахан нийтийн 21 давхар орон сууцны 9 давхарт 3 өрөө байранд даруухан амьдрах болсон. Бүл нэмээд удаагүй байгаа Хакухогийнх тун удахгүй амьдрах орчноо өөрчилж байраа томсгож магадгүй аж.