Их аваргын ээж Д.Пүрэвбадам:
-Хэдийд авсан бэртэл вэ. Энд эмчлүүлсэн үү?-Нуруундаа ясны гэмтэлтэй гэдгийг нь Японд тоггоочихсон юм. Түүнээс биш, бэртэлтэй гэж худлаа ярьж энд ирээгүй. Урьд нь гараа гэмтээчихээд Хужиртын шавар тавьж эмчлүүлээд зүгээр болоод явсан. Сая бол эмчлэх зай ч өгөлгүй, Хархорин ч явж чадалгүй, гурав хоноод л дуудагдаад буцсан даа. Бидэнтэй ч тухтай уулгаж чадаагүй. Хүүхдүүдтэй хөл бөмбөгийн нөхөрсөг тоглолт хийчихээд маргааш нь Тэрэлж рүү найзуудтайгаа салхинд гарсан. Тэгзэд гэнэт над руу утасдаад “Намайг Сүмогийн холбооноос дуудлаа. Би явах гээд нисэх дээр байна” гэж хэлээд яваад өгсөн. Уул нь бид Өвөрхангайн Хужиртын рашаанд эмчлүүлэхээр явахдаа наадам үзнэ гэж бодож байсан юм.
-Сүмогийн холбооны дүрэм гэдэг хатуу зүйл. Хоёр башё барилдахгүй байхаар зэрэг цол нь буурах болов уу?
-Сүмогийн холбоо олон жил дагаж мөрдөж ирсэн хатуу дүрэмтэй. Түүнийгээ маш сайн биелүүлдэг нь харагдаж байна. Тэдний хууль дүрмээ чанд сахиж байгааг Монголд ч авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Зөрчсөн нь үнэн л бол янз бүрийн хэл ам хийх шаардлагагүй. Тэгээд ч маш хурдан хугацаанд асуудлыг шийддэг болсон. Манайхан шиг удаж сунжруулж завааруулахгүй. “Би яах ч аргагүй юм хийчихсэн юм чинь” гээд өөрөө санаа зовсон шинжгүй утасдаж байсан. Аварга цолыг авсан хүнд зиндаа буурна, цол хураалгана гэж байхгүй. Аль эсвэл бүр чөлөөлчихдөг. Чөлөөлж байсан жишээ 1965 онд гарч байсныг сонссон.
-Танай гэр бүлийнхэн энэ тал дээр ямар бодолтой байна. Хоёр башё барилдахгүй байна гэдэг тийм богино хугацаа биш шүү дээ?
-21 удаа түрүүлчихсэн хүн хоёр башё сайхан амраг л дээ. Цаана нь Монголын аварга, олон сайхан залуучууд байна. Бидэнд лав санаа зовох юм ердөө алга. Харин энэ өнжиж байгаа хугацаанд нь М.Даваажаргал түрүүлж тоогоо өсгөчих хэрэгтэй. Нутгийнхаа ахтай цуг барилдаж манлайлж байгаа Хакүхог Монголын ард түмэн түрүүлнэ гэдэгт итгэж байна. Энэ итгэлийг нь ч алдахгүй байлгүй. Дооёо, Сумъяа эд ерөөсөө тоохгүй. Харин ч “Хоёр cap жаахан амраг. Дүрмээ зөрчсөн бол шийтгэлээ хүлээх ёстой” гэж байна лээ.
-Хоёр башёгийн дараа амжилтаа ахиулаад явахад нас залуу, боломж ч их байна даа?
-Монгол эр хүний хүч тэнхээ, бяр чадал дөч хүртэл бараг харьдаггүй. Дөч гарсан эр, дөрвөө дарсан ат гэж ярьдаг шүү дээ, монголчууд. Сүмо бөх эрт харьдаг бол 35 нас гэдэг монгол эрчүүдийн бяр тэнхээний оргил үе шүү дээ. Сүмогийн холбооны шударга шийдвэр, дүрэм журмыг бид их хүндэтгэж байгаа. Тэд хүний алдааг өөрт нь ухааруулж өгч чадаж байна. Би хүүгээ богино хугацаанд өндөр амжилт гаргасан болохоор богинохон настай ч юм бил үү гэж айдаг. Тиймээс хэдэн cap эмчилгээ хийлгээд хүний хэл амаас жаахан ч болов ангижрах болсонд баярлаж байна гэх нь ч юу юм. Хэсэгтээ сэтгэл амарч байна. 2008 оны нэг сараас эхлээд шинэ амжилтуудынх нь эрин үе эхлэх байх. Япон орон миний хүүг өнөөдөр өдий зэрэгтэй явуулж Монгол улсыг нэрд гаргаж байна. Харин манайхан япончуудад буруу өгч болохгүй.
-Дагваа аварга хоёр башё барилдахгүйдээ харамсаж байгаа байх даа? Ойрд эргэж ирэх үү?
-Хүүгийнхээ сэтгэл дотор орж үзээгүй болохоор мэдэхгүй юм даа. Дотроо мэдээж, сайнгүй л байгаа. Усыг нь уувал, ёсыг нь дагах хэрэгтэй гэдгийг өөрөө сайн ухамсарласан хүн. Сүмогийн дэвжээн дээр хорь гаруй түрүүлээд ирэхээр алдар цол нь хүнддэж байж болох юм.
-Багшийг нь бас шийтгэсэн гэсэн үү. Хэдэн сарын цалинг нь 30 хувиар торгосон юм бэ? Ер нь сард хэдэн төгрегийн цалин авдаг юм бол?
-Багшийг нь яаж шийтгэснийг мэдэхгүй. Өөрийнх нь цалинг дөрвөн сарын турш гучин хувиар торгосон юм билээ. Сард хэдэн төгрөг авдаг, хэдэн төгрөгөөр торгуулж байгааг нь мэдэхгүй. Тэд чинь барагтай бол хүнд хэлдэггүй юм гэсэн.
